Σε κλίμα συγκίνησης, πραγματοποιήθηκε, το απόγευμα του Σαββάτου 2 Δεκεμβρίου, στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της Λυρικής Σκηνής, η πολυαναμενόμενη πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας» των Βασίλη Λούρα και Μιχάλη Ασθενίδη, σε συμπαραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής με την Escape. Οι τυχεροί που παρακολούθησαν την προβολή έμαθαν περισσότερα για τα καλλιτεχνικά επιτεύγματα, τα άγνωστα ντεμπούτα, τις προσωπικότητες που καθόρισαν την La Divina, αλλά και τις επιθέσεις που δέχθηκε αυτή η larger than life προσωπικότητα.
Στην cover photo: Ο Γιώργος Κουμεντάκης, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακκελαροπούλου και οι δημιουργοί του ντοκιμαντέρ Βασίλης Λούρας και Μιχάλης Ασθενίδης.
Στις 8 Δεκεμβρίου, το ντοκιμαντέρ θα προβληθεί στην Γαλλία από το France Tv στο μεγάλο αφιέρωμα της γαλλικής τηλεόρασης στη Μαρία Κάλλας, το οποίο πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Όπερα του Παρισιού και την Εθνική Λυρική Σκηνή. Το ντοκιμαντέρ θα προβληθεί σε κινηματογραφικά φεστιβάλ, και την άνοιξη θα παρουσιαστεί σε ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες.
Το ντοκιμαντέρ επιχειρεί να φωτίσει την περίοδο της προσωπικής και καλλιτεχνικής ενηλικίωσης της Κάλλας στην Αθήνα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, από το 1937 έως το 1945, καθώς και τα χρόνια μετά το 1957, όταν η παγκόσμια πλέον ντίβα επανασυνδέεται με την Ελλάδα. Αν και με την άφιξή της στην Αθήνα το 1937 η δεκατετράχρονη Καλογεροπούλου πρωτοσυστήνεται ως Μαίρη στους συμμαθητές της στο Εθνικό Ωδείο, εντούτοις υπογράφει ως Μαριάννα στο πρώτο της συμβόλαιο με τη νεοσύστατη τότε Λυρική Σκηνή το 1940. Τον Μάρτιο του 1945, λίγο πριν φύγει από την Αθήνα για τη Νέα Υόρκη, εμφανίζεται σε συναυλία ως Mary Callas, καθώς ήδη ετοιμάζεται να ανοίξει τα φτερά της για τη μεγάλη καριέρα, οπότε θα γίνει διάσημη στα πέρατα του κόσμου ως Maria Callas. Στην πρώτη της επιστροφή στην Αθήνα το 1957, ως παγκόσμια πλέον σταρ της όπερας, εμφανίζεται στο Ηρώδειο ως Μαρία Μενεγκίνι Κάλλας. Στις καινούριες συνεντεύξεις που έγιναν για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ, περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, ο γιος του ιδρυτικού Διευθυντή της ΕΛΣ Ιωάννης Μπαστιάς, ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Γιώργος Κουμεντάκης, ο λυρικός καλλιτέχνης Άρης Χριστοφέλλης, ο Πρόεδρος των Υποτροφιών Μαρία Κάλλας Κωνσταντίνος Πυλαρινός, ο Στέφαν Χαίρνερ, γιος του αρχιμουσικού Χανς Χαίρνερ, που διηύθυνε την Κάλλας το 1944 στον Φιντέλιο, η μεσόφωνος Κική Μορφωνιού, που τραγούδησε με την Κάλλας στη Νόρμα και τη Μήδεια της Επιδαύρου, η Χαρά Καλομοίρη, Διευθύντρια του Εθνικού Ωδείου, η Έφορος του Αρχείου του Ωδείου Αθηνών Στέλλα Κουρμπανά, η μελετήτρια του αρχείου Ζώρα, μουσικολόγος Σοφία Κοντώση, ο συνθέτης Φίλιππος Τσαλαχούρης κ.ά. Επιπλέον, εκτός από τα αποσπάσματα συνεντεύξεων της ίδιας της Κάλλας, στο ντοκιμαντέρ περιλαμβάνονται επίσης παλαιότερες συνεντεύξεις της δασκάλας της στο Ωδείο Αθηνών Ελβίρας ντε Ιντάλγκο, των συναδέλφων της Ζωής Βλαχοπούλου, Μαρίκας Παπαδοπούλου, Άρντας Μαντικιάν, του συγγραφέα Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, του μαέστρου Λεωνίδα Ζώρα, του φίλου της Κάλλας Βρετανού αξιωματούχου Ρέυ Μόργκαν κ.ά. Τέλος, στο ντοκιμαντέρ ακούγονται πολύτιμες μαρτυρίες ανθρώπων που συνεργάστηκαν με την Κάλλας στα χρόνια της Κατοχής, όπως του ιδρυτικού Διευθυντή της ΕΛΣ Κωστή Μπαστιά, του σκηνοθέτη της πρώτης της Τόσκας Ντίνου Γιαννόπουλου, της Διευθύντριας Χορωδίας της ΕΛΣ Έλλης Νικολαΐδη, της πιανίστας (corépétitrice) Ίρμας Κολάση, των συναδέλφων της καλλιτεχνών Σπύρου Σαλίγκαρου, Μίτσας Κουραχάνη κ.ά. Αν και το τραύμα του πολέμου θα ακολουθήσει την Κάλλας μέχρι το τέλος της ζωής της, εντούτοις καθίσταται σαφές ότι στα δύσκολα χρόνια που έζησε στην Αθήνα μπήκαν οι βάσεις για τη μετέπειτα καλλιτεχνική της πορεία. Δεν είναι μόνο ότι στην Αθήνα θα λάβει την καλλιτεχνική της εκπαίδευση από την Ελβίρα ντε Ιντάλγκο, αλλά και ότι θα αποκτήσει μια σημαντικότατη σκηνική και ερμηνευτική εμπειρία από τις παραστάσεις που θα δώσει με την Εθνική Λυρική Σκηνή. Επιπλέον, σε προσωπικό επίπεδο, στα οκτώ εκείνα χρόνια θα βρει την εσωτερική δύναμη να μετατρέψει κάθε δυσκολία, κάθε πρόκληση, κάθε επίθεση, σε εφόδιο και δύναμη για τη μετέπειτα ζωή της. Βασικός κορμός της μουσικής αφήγησης του ντοκιμαντέρ είναι η ηχογράφηση από το ρεσιτάλ που έδωσε το 1957 στο Ηρώδειο, καθώς και άλλες θρυλικές στουντιακές και ζωντανές ηχογραφήσεις της Κάλλας. Στο ντοκιμαντέρ ακούγονται για πρώτη φορά ανέκδοτες ηχογραφήσεις της Κάλλας. Το ντοκιμαντέρ αποτελεί μέρος του Έτους Κάλλας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο πλαίσιο του επετειακού έτους UNESCO Μαρία Κάλλας 2023 του Υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδας. Την καλλιτεχνική επιμέλεια του Έτους Κάλλας της ΕΛΣ έχει ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής Γιώργος Κουμεντάκης. Η ιδέα, η έρευνα και το σενάριο υπογράφονται από τον καλλιτεχνικό σύμβουλο Προγραμματισμού και Επικοινωνίας της ΕΛΣ Βασίλη Λούρα. Τη σκηνοθεσία συνυπογράφουν ο σκηνοθέτης Μιχάλης Ασθενίδης και ο Βασίλης Λούρας. Επιστημονικοί σύμβουλοι του ντοκιμαντέρ είναι ο διακεκριμένος λυρικός καλλιτέχνης Άρης Χριστοφέλλης και η μουσικολόγος της ΕΛΣ Σοφία Κομποτιάτη. Το ντοκιμαντέρ αποτελεί μια συμπαραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της εταιρείας παραγωγής Escape. Παραγωγός του ντοκιμαντέρ είναι η Στέλλα Αγγελέτου, διευθύντρια Καλλιτεχνικής Παραγωγής της ΕΛΣ.
H Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου με τον σύντροφό της, Παύλο Κοτσώνη, έχοντάς ανάμεσά τους τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Γιώργο Κουμεντάκη και την Γενική Γραμματέα Σύγχρονου Πολιτισμού Ελένη Δουνδουλάκη.
Η Έλενα Ακρίτα.
Η Αλίνα Κοτσοβούλου με τον αδελφό της Σέργιο Κοτσόβουλο. Στο ντοκιμαντέρ υπάρχει ηχητικό απόσπασμα από την γιαγιά της, Υπατία Λούβη, η οποία ήταν συμμαθήτρια της Κάλλας, στο Ωδείο Αθηνών, επίσης μαθήτρια της Ελβίρα Ντε Ιντάλγκο.
Η γνωστή μεσόφωνος Κική Μορφονιού που τραγούδησε δίπλα στην Κάλλας στις παραστάσεις της «Νόρμας» (1960) και της «Μήδειας» (1961) στην Επιδαύρο και ο Γιώργος Κουμεντάκης.