Η αγαπημένη ηθοποιός Έμα Στόουν και ο δικός μας διεθνής του κινηματογράφου Γιώργος Λάνθιμος βρέθηκαν το μεσημέρι της Πέμπτης 5 Μαΐου στη συνέντευξή Τύπου για τη νέα ταινία του σκηνοθέτη, με τίτλο «Βληχή». Η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός και ο πολυβραβευμένος σκηνοθέτης έδωσαν το παρών στην Εθνική Λυρική Σκηνή του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και πόζαραν μαζί για τους φωτογράφους.
Το πρωτοποριακό πρόγραμμα The Artist on The Composer διασυνδέει σύγχρονους καλλιτέχνες με την κλασική μουσική και την όπερα, προκαλώντας μια ιδιαίτερη σύμπραξη διαφορετικών μορφών τέχνης σε ένα ενιαίο σύνολο. Στη δεύτερη ανάθεση του προγράμματος από την Εθνική Λυρική Σκηνή και τον Οργανισμό ΝΕΟΝ, ο πολυβραβευμένος Έλληνας κινηματογραφικός δημιουργός Γιώργος Λάνθιμος δημιούργησε ένα νέο κινηματογραφικό έργο το οποίο παρουσιάζεται με τη ζωντανή εκτέλεση ορχηστρικής μουσικής. Η επιμέλεια του προγράμματος είναι του Γιώργου Κουμεντάκη, Καλλιτεχνικού Διευθυντή Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Ελίνας Κουντούρη, Διευθύντριας ΝΕΟΝ.
Η ταινία μικρού μήκους Βληχή θα κάνει την παγκόσμια πρεμιέρα της, συνοδεία μουσικών συνόλων, στις 6, 7 και 8 Μαΐου 2022 στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο ΚΠΙΣΝ. Η παραγωγή, σενάριο και σκηνοθεσία είναι του Γιώργου Λάνθιμου και συμμετέχουν οι ηθοποιοί Έμμα Στόουν και Νταμιάν Μποννάρ, οι οποίοι θα παραστούν στην επίσημη πρεμιέρα της ταινίας, απόψε (Παρασκευή 6 Μαΐου). Η ταινία γυρίστηκε στην Τήνο τον Φεβρουάριο του 2020. Το μουσικό σενάριο της ταινίας αποτελείται από έργα των Γ. Σ. Μπαχ / Κνουτ Νύστεντ και Τόσιο Χοσοκάβα, τα οποία θα ερμηνευτούν ζωντανά από μουσικούς της ΕΛΣ, τη Χορωδία της ΕΡΤ και τη σολίστ Αγγελίνα Τκάτσεβα (τσίμπαλο), σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και διεύθυνση χορωδίας Αγαθάγγελου Γεωργακάτου.
Η παραγωγή, από πλευράς της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org] για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής της εξωστρέφειας ενώ ο NEON χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τον ιδρυτή του Δημήτρη Δασκαλόπουλο.
Η ταινία Βληχή
Με φόντο ένα άγονο και ξερό νησιωτικό τοπίο, η ταινία μας μεταφέρει σε μια αγροτική κοινωνία στην Ελλάδα. Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου βαραίνει την ατμόσφαιρα, οι άνθρωποι του χωριού συμπάσχουν και συμμετέχουν στο βαρύ πένθος. Η νεαρή σύντροφος, συντετριμμένη, ταλαντεύεται ανάμεσα στην συντριβή της απώλειας και το ζωώδες ένστικτο για επιβίωση.
Η ατμόσφαιρα της ταινίας Βληχή είναι σκοτεινή αλλά μεθυστική. Το έργο εξερευνά τις ιδέες της μοναξιάς και της σύνδεσης, του θανάτου και του έρωτα, της επιθυμίας και της αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με τα ζώα (που αναδεικνύονται μέσα από τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας της Τήνου στη δημιουργία της ταινίας).
Ο Λάνθιμος αιχμαλωτίζει την προσοχή του κοινού με αριστοτεχνικό τρόπο, ενώ οι άνθρωποι, τα ζώα και το τοπίο συγκλίνουν και συνωμοτούν σε έναν ωμό και ανησυχητικό κύκλο ζωής και θανάτου. Το στοιχείο αυτό αντικατοπτρίζεται στην ανανοηματοδότηση του πένθιμου άσματος του Μπαχ από τον Κνουτ Νύστεντ, και του μουσικού έργου του Τόσιο Χοσοκάβα που συνοδεύουν την ταινία. Οι στίχοι υποδηλώνουν ότι ο θάνατος δεν είναι ένα τέλος, αλλά ένας νέος σύντροφος και μια νέα συνάντηση.
Ο Γιώργος Λάνθιμος, στη συνέντευξη τύπου, ανέφερε σχετικά με την πρώτη του βωβή ταινία: «Ήταν πολύ ενδιαφέρουσα για μένα η πρόταση από τη Λυρική και τον ΝΕΟΝ, καθώς με αυτή την ταινία γυρίζω σε ένα πρώιμο στάδιο του κινηματογράφου, ασπρόμαυρο, χωρίς λόγια. Ήταν πρόκληση και ταυτόχρονα έμπνευση ότι είναι μια ταινία βουβή που παρουσιάζεται με τον συγκεκριμένο τρόπο και με τη συνοδεία ζωντανής ορχηστρικής μουσικής». Όσον αφορά στην επιλογή της Τήνου, είπε πως «η Τήνος είναι ούτως ή άλλως ένα νησί που επισκέπτομαι συχνά, οπότε ήταν το κατάλληλο σκηνικό για το συγκεκριμένο project».«Δεν νομίζω ότι έφυγα από την Ελλάδα ή ότι γύρισα, απλώς οι συνθήκες με οδήγησαν να κάνω αυτές τις ταινίες αρχικά εδώ και αργότερα στο εξωτερικό. Αναγκάστηκα να κάνω αγλλόφωνες ταινίες ή μάλλον καλύτερα όχι αναγκάστηκα αλλά με ενδιέφερε να δουλέψω σε μια άλλη γλώσσα γιατί μου προσφέρθηκαν συγκεκριμένες προτάσεις και τα απαραίτητα μέσα ήταν πλέον διαθέσιμα» αποκάλυψε χαρακτηριστικά ο Γιώργος Λάνθιμος μιλώντας ίσως για πρώτη φορά τόσο άμεσα για τη σχέση του με τον τόπο καταγωγής του. «Αλλά στη συνέχεια συνειδητοποίησα ότι μου λείπει πάντα η Ελλάδα γιατί ζω ήδη αρκετά χρόνια στο εξωτερικό. Οπότε με ενθουσίασε η ιδέα να κάνω κάτι εδω και μια ταινία με ένα μικρό συνεργείο και με ανθρώπους που ήξερα καλύτερα και ήμουν σίγουρος ότι μπορώ να δουλέψω με τρόπο άμεσο, απλό και ουσιαστικό. Από κει και πέρα ο λόγος που επιλέγω κάθε φορά να κάνω κάθε ταινία έχει να κάνει με πρακτικούς λόγους αλλά και αισθητικούς».
Η Έμμα Στόουν, γλυκιά, ήρεμη και σε συχνή επικοινωνία με τον σκηνοθέτη της -ακόμα και μέσω βλεμμάτων- ανέφερε για την συμμετοχή της στην Βληχή: «Είμαι ενθουσιασμένη που είχα την ευκαιρία να ταξιδέψω στην Αθήνα και την Τήνο και να συμμετέχω σε αυτό το πρόγραμμα. Ήταν πραγματικά ένα μεγάλο δώρο η εμπειρία μου στο νησί και να δουλέψω ξανά με τον Γιώργο (Λάνθιμο)». «Είναι υπέροχο να συνεργάζεσαι με τον Γιώργο αν και η “Βληχή” είναι το πιο παράδοξο πράγμα που έχω κάνει μέχρι τώρα. Είναι πολύ ευχάριστο να δουλεύεις μαζί του και απολαυστικό αλλά ταυτόχρονα και τεράστια πρόκληση» ενώ περιέγραψε τη μεταξύ τους συνεργασία ως «μεγάλο δώρο» και τον εαυτό της ως «τυχερό» που βρέθηκε στο νησί της Τήνου «λίγο προτού ξεσπάσει η πανδημία» για να λάβει μέρος σε μια συμβολική ταινία, σε ένα παλιό παραδοσιακό σπίτι, μαζί με τις ντόπιες.
Αξίζει να σημειωθεί πως η συμμετοχή της Έμα Στόουν στην ταινία, ήταν αφιλοκερδής, όπως αποκάλυψε ο καλλιτεχνικός διευθυντής Γιώργος Κουμεντάκης, ο οποίος συντόνισε το όλο εγχείρημα και απηύθηνε την πρόταση στον Λάνθιμο. Είναι εκείνος που είπε ότι η παραγωγή δεν στοίχισε τίποτα σε σχέση με μια παραγωγή μεγάλης ταινίας, μόλις το 2% αφού οι ηθοποιοί Έμα Στόουν και Νταμιάν Μπονάρ συμμετείχαν λόγω της προσωπικής τους φιλίας με τον σκηνοθέτη.
Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος, ιδρυτής του ΝΕΟΝ, λέει: «Ο ΝΕΟΝ από την ίδρυσή του επέλεξε να δραστηριοποιηθεί μέσα από κοινές δράσεις, αναπτύσσοντας συνέργειες με φορείς πολιτισμού, δημόσιους και ιδιωτικούς. Δημιουργήσαμε ένα νέο μοντέλο συνεργασιών, βασισμένο στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, με σκοπό να συμβάλλουμε στην διάχυση της τέχνης σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό. Με την Εθνική Λυρική Σκηνή, επιχειρούμε για μια ακόμα φορά να παντρέψουμε τη σύγχρονη δημιουργικότητα με κλασικές μορφές τέχνης, γιατί η τέχνη σε όλες τις μορφές της είναι η κινητήριος δύναμη που μπορεί να αφυπνίσει και να κεντρίσει τις συνειδήσεις».
Όπως αναφέρει η Ελίνα Κουντούρη, Διευθύντρια ΝΕΟΝ, «Το πρωτοποριακό και φιλόδοξο πρόγραμμα The Artist on the Composer ξεκίνησε με τον κοινό σκοπό να εξερευνήσουμε τις δυνατότητες του σύγχρονου πολιτισμού να προσφέρει νέα αφηγήματα. Στη συνεργασία μας με την Εθνική Λυρική Σκηνή πειραματιζόμαστε και δημιουργούμε μια ιδιαίτερη σύμπραξη των τεχνών, στην προκειμένη περίπτωση μια πρωτόγνωρη συνάντηση του πειραματικού σινεμά και της κλασικής μουσικής, προσφέροντας έναν βιωματικό τρόπο θέασης».
Ο Γιώργος Κουμεντάκης, Καλλιτεχνικός Διευθυντής ΕΛΣ, σημειώνει: «Από μικρός στα μέρη που έζησα άκουγα απίστευτες ιστορίες που στριφογυρίζουν από γενιά σε γενιά και αποτυπώνονται στο γέρικο σκαμμένο δέρμα όσων τις αφηγούνται. Στις ιστορίες εκείνες, όπου το σεξ μπλέκεται με την πίστη, τη φύση, την απιστία και τον θάνατο, ποτέ δεν είσαι βέβαιος για το τι πραγματικά έχει συμβεί και τι είναι κομμάτι του φαντασιακού. Μια τέτοια ιστορία είδα στη Βληχή, μεταξύ ονείρου και ρεαλισμού. Στις μαυρόασπρες εικόνες της ταινίας είδα την ιστορία του κινηματογράφου μέσα από τη μοναδική κινηματογραφική προσωπικότητα του Λάνθιμου, με έναν απίστευτα σύγχρονο τρόπο. Ως άνθρωπο της μουσικής, αυτό που με εντυπωσίασε πάνω από όλα είναι ο τρόπος που αποκτά φωνή η ταινία, μέσα από τα μουσικά έργα που τη συνοδεύουν ζωντανά. Αυτή η σύμπραξη των τεχνών προσφέρει μια νέα βιωματική εμπειρία για το κοινό και έναν νέο δρόμο για μας».
Ο Παναγιώτης Παντελάτος, Διευθυντής Επικοινωνίας Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) αναφέρει: «Θέλουμε να εκφράσουμε τα θερμά συγχαρητήριά μας σε όλους όσοι συνεργάστηκαν για τη Βληχή, μια δημιουργία που όλοι περιμέναμε με ανυπομονησία. Είναι πολύ σημαντικό για τον πολιτισμό της χώρας που η Εθνική Λυρική Σκηνή (ΕΛΣ) συνεργάζεται με κορυφαίους πολιτιστικούς οργανισμούς, όπως ο ΝΕΟΝ στην Ελλάδα, και με μεγάλα λυρικά θέατρα στο εξωτερικό, και αναπτύσσει δημιουργικές σχέσεις με διακεκριμένους καλλιτέχνες, όπως ο Γιώργος Λάνθιμος. Με την καλλιτεχνική καθοδήγηση του Γιώργου Κουμεντάκη, για το έργο του οποίου νιώθουμε βαθιά εκτίμηση, η ΕΛΣ συνεχίζει να κάνει άλματα μπροστά, βρίσκοντας την εξωστρέφεια που της αξίζει. Ως Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) θα είμαστε πάντα δίπλα σε κάθε συνεργασία που προάγει τον πολιτισμό και βοηθά τον άνθρωπο να κάνει βήματα μπροστά».
Το πρόγραμμα The Artist on the Composer, μια συνεργασία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ, διασυνδέει πρωτοπόρους σύγχρονους εικαστικούς και σκηνοθέτες ή/και παραγωγούς ταινιών με τη ζωντανή εκτέλεση ορχηστρικής μουσικής. Μέσα από έργα που αποτελούν καρπούς νέων αναθέσεων, κάθε καλλιτέχνης συνομιλεί με έργα κλασικών συνθετών, απαλλαγμένος από τις συνήθεις οπερατικές συμβάσεις και την αφήγηση, πραγματοποιώντας άνοιγμα προς ένα κοινό που μπορεί να μην έχει ασχοληθεί προηγουμένως με την όπερα.
Η πρώτη ανάθεση στο πλαίσιο του προγράμματος το 2019 ήταν στον καλλιτέχνη Νίκο Ναυρίδη, ο οποίος δημιούργησε μια εικαστική εγκατάσταση όπου συνεργάστηκαν μουσικοί, χορογράφοι και περφόρμερ, και αποδομούσε τις οπερατικές αρχές ενός κλασικού μουσικού θεάματος.
Εισιτήρια: 10 ευρώ (το εισιτήριο στηρίζει το έργο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής)
Προπώληση: ticketservices.gr, Ταμεία ΕΛΣ – ΚΠΙΣΝ (2130885700, καθημερινά 09.00-21.00)
* Η Εθνική Λυρική Σκηνή, για πρώτη φορά στην ιστορία της, επιχειρεί μια διασύνδεση μεταξύ της όπερας και των εικαστικών τεχνών, μέσα από τον τριετή κύκλο “μουσική και εικαστικές τέχνες”, ο οποίος πραγματοποιείται με την σύμπραξη του Οργανισμού ΝΕΟΝ. Μέσα από έργα που αποτελούν καρπούς νέων αναθέσεων, κάθε καλλιτέχνης συνομιλεί με το έργο ενός κλασικού συνθέτη απαλλαγμένος από τις συνήθεις οπερατικές συμβάσεις και την αφήγηση, πραγματοποιώντας άνοιγμα προς ένα κοινό που μπορεί να μην έχει ασχοληθεί προηγουμένως με την όπερα. Ο δημιουργικός διάλογος μεταξύ των σύγχρονων καλλιτεχνών με τη «ζωντανή» εκτέλεση συμφωνικής μουσικής, στοχεύει στην περαιτέρω διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο μπορεί κανείς να διαχειριστεί, να μεταμορφώσει και να αξιοποιήσει μία σύγχρονη αίθουσα όπερας.
** Ο Πολιτιστικός και Αναπτυξιακός Οργανισμός κοινής ωφέλειας ΝΕΟΝ ιδρύθηκε το 2013 από το συλλέκτη και επιχειρηματία Δημήτρη Δασκαλόπουλο. Ο ΝΕΟΝ φιλοδοξεί να φέρει το σύγχρονο πολιτισμό κοντά στο σύγχρονο πολίτη, αναδεικνύοντας τη δυνατότητα της καλλιτεχνικής δημιουργίας να αφυπνίσει, να συγκινήσει, να παρακινήσει. Συγχρόνως, επιδιώκει να συμβάλει στην ευρύτερη προσπάθεια αναβάθμισης της πόλης και της καθημερινότητας του πολίτη. Να συμβάλει στην αποκατάσταση της σχέσης του πολίτη με τη λειτουργία και τα δρώμενα της πόλης του. Ο ΝΕΟΝ δεν περιορίζεται σε ένα μόνον χώρο. Έδρα του είναι ολόκληρη η πόλη, το ευρύτερο αστικό περιβάλλον. Είναι ένας ζωντανός και ενεργός συνομιλητής με την κοινωνία, τους θεσμούς και το κοινό. Ο ΝΕΟΝ υλοποιεί τους στόχους του μέσα από εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, εκδηλώσεις και συζητήσεις, προγράμματα χορηγιών και υποτροφιών και τη δημιουργία ενός δικτύου διεθνών συνεργασιών και ανταλλαγών. Ο ΝΕΟΝ συμπράττει με θεσμικούς φορείς πολιτισμού και ενισχύει τη δραστηριότητα δημοσίων και ιδιωτικών φορέων με σκοπό τη διάδοση της σύγχρονης τέχνης. Ο ΝΕΟΝ επιδιώκει να αναδείξει τον πολιτισμό ως βασικό μοχλό προόδου και ανάπτυξης.
Φωτογραφίες: NDPphoto, Ναταλία Τσουκαλά